12 EYLÜL, DENİZ GEZMİŞ VE VİJTOR JARA
Yazıya önemli bir not ile başlamak istiyorum. Yadsınamayacak gerçek şu ki; televole magazinciliğine ve de futbola olan duyarlılığımızı, ülke sorunlarına ve benzerlerine göstermiyoruz: Bu nedenle düşüncelerim fazla alıcı bulmuyor; çünkü insanlar fazla cesur bildirimlerin peşinden gitmiyor. Dahası, çıkar bütününde kendini gösteren korkuların etkisi altında.
Bırakın, 12 Mart’ı (1971), 12 Eylül’ü (1980) bile yargılamayanlar (bakın yargılayamayanlar demiyorum), darbe senaryolarıyla Ergenekon-Balyoz davaları yarattılar ve Ordumuzun tamamını tutuklayıp yargıladılar, ardından 28 Şubat’ı yargılamaya başladılar. Belli ki 27 Mayıs’a gelecekler, fakat asla 12 Mart ile 12 Eylül’e uğramıyacaklar.
Neden, 12 Mart ve 12 Eylül yargılanmıyor?
Niçin yargılansın ki; o ordu kendi düşüncelerine hizmet edenlerdir.
Evet, tekrar ediyorum; Şili kadar olamadık. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarını 6 Mayıs 1972 günü acilen idam eden 12 Mart’ı ve ''Asmayıp da beslese miydik yani? Asmamız gerekiyor netekim...'' diyerek genç fidanları idam eden 12 Eylül’ü yargılayamadık. Erbakan’a ve kendilerine yan bakan 28 Şubat’ı yargılıyoruz.
12 Eylül’ü, 12 Martı yargılamıyoruz, ama Şili’de 39 yıl sonra adalet yerini bulabiliyor! Şarkıcı, yönetmen, öğretim görevlisi Victor Jara’nın ölümüyle ilgili olarak suçlu bulunan 8 subay hakkında tutuklama emri çıkartıldı. Şarkıcı, 11 Eylül 1973’teki askerî darbe sırasında binlerce kişi ile birlikte Şili Stadyumu’ndaki insanlık dışı işkenceler sonrasında vahşice öldürülmüştü.
“Halka inilmez, çıkılır” diyen Victor Jara şarkılarıyla özgürlüğün, bağımsızlığın aynı zamanda da kendi kültürünün evrensel sesi oluyordu o yıllar. Şili folkunun büyük ismi Violeta Parra’dan el almış, ‘Yeni Şarkı’ akımının kurucularından olmuştu. Latin Amerika gibi büyük ve karmaşık kültür mozaiğinde özgün sesini bulmuştu.
İki küçük kızına düşkündü. Bu nedenle, şarkıları ailesi, halkı ve ezilenler içindi; “Şarkım özgür bir şarkıdır” demişti, 35 yaşında öldürülen sanatçı.
Darbenin ardından Şili halkıyla dayanışma başlamıştı; belki İspanya İç Savaşı’na da benzetilebilir. Siyasî mülteciler, daha çok Avrupa’ya, Fransa’ya kaçmıştı. Yurtdışında olan sanatçılar, dünyanın dikkatini ülkelerindeki trajediye çekebilmek için konserler veriyordu. Ülkemizde, Orhan Asena darbe gününü konu edinen ‘Şili’de Av’ (1975) adlı bir oyun yazmış ve Dostlar Tiyatrosu tarafından sahnelenmişti.
Oyun epeyce ilgi uyandırmıştı. 1985 yılında da bu büyük şarkıcının anısına ‘Özgürlük Şarkısı Victor Jara’ adlı bir kitap basılmıştı. Adnan Özer’in İspanyolcadan çevirdiği yapıt, Jara’nın yazıları, şarkı sözleri ve fotoğraflarıyla bezeliydi.
Gerçek bir olayın ele alındığı, darbe sırasında Amerikalı bir gazetecinin ölümünü anlatan kitaptan uyarlanan ve 1982 Altın Palmiye Ödülü’nü de alan ‘Missing (Kayıp)’ filmindeki bir sahne durumu iyi özetler: CIA yetkilisi, öldürülmüş gazetecinin babasına, Şili’de, Birleşik Devletler’in çıkarlarının ve binlerce yatırımın olduğunu fütursuzca söyler. Victor Jara’nın da davası budur. Yalnızca Şili’nin değil, bütün Latin Amerika’nın bağımsızlığı; yani ‘arka bahçe’nin!
Victor Jara yaşamının son günlerinde, binlerce solcu gibi ağır işkence altındayken ‘Şili Stadyumu’ adlı son şarkısını yazabilmişti:
inanmazdım asla bir insana böyle vurulacağına.
Diğer dördü sona erdirmek istedi bu dehşeti,
biri boşluğa attı kendini, diğeri vuruyordu başını duvara,
ama hepsinin bakışlarında ölümün işareti(Atilla Birkiye-5 Ocak 2013-Key!f.”
Gelelim 12 Eylül’e, yani beslememek için, yaşını büyüterek asanlara dönemine. Yakın zamana dek, Marmaris’te sıkı yönetimin yaşandığı netekime. Evet, Marmarıs girişinde, otobüsler yıllarca arandı, ta ki Kenan Evren denen faşist hastalanıp Marmaris’ten taşınıncaya dek.
Sen; 650 bin kişinin gözaltına alındığı, 1,683 bin kişi fişlendiği, 50 insanımızın (kimisinin yaşı büyütülerek) idam edildiği, 171 kişinin ‘işkenceden öldüğü’, 1987’ye dek sıkı yönetimi sürdüren, 12 Eylül 1980 faşist darbesini yargılamayacaksın, darbe senaryoları yazıp, Türk Ordusunu darmadağın edeceksin.. Hade be ordan!!
İşte o acımasız faşist darbenin fotoğrafı:
- TBMM kapatıldı, anayasa ortadan kaldırıldı, siyasi partilerin kapısına kilit vuruldu ve mallarına el konuldu
- --650 bin kişi gözaltına alındı
- --1 milyon 683 bin kişi fişlendi
- --Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı
- --71 bin kişi TCK’nin 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı
- --98 bin 404 kişi “örgüt üyesi olmak” suçundan yargılandı
- --7 bin kişi için idam cezası istendi
- --517 kişiye idam cezası verildi
- --Haklarında idam cezası verilenlerden 50’si asıldı (18 sol görüşlü, 8 sağ görüşlü, 23 adli suçlu, 1’i Asala militanı)
- --İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis’e gönderildi
- --300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.
- --171 kişinin “işkenceden öldüğü” belgelendi.
- --Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi.
- --14 kişi açlık grevinde öldü.
- --16 kişi “kaçarken” vuruldu
- --95 kişi “çatışmada” öldü.
- --73 kişiye “doğal ölüm raporu” verildi.
- --43 kişinin “intihar ettiği” bildirildi.
- --388 bin kişiye pasaport verilmedi
- --30 bin kişi “sakıncalı” olduğu için işten atıldı
- --14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı
- --30 bin kişi “siyasi mülteci” olarak yurtdışına gitti
- --937 film “sakıncalı” bulunduğu için yasaklandı
- --23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu
- --3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi
- --400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi
- --Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi
- --31 gazeteci cezaevine girdi
- --300 gazeteci saldırıya uğradı
- --3 gazeteci silahla öldürüldü
- --Gazeteler 300 gün yayın yapamadı
- --13 büyük gazete için 303 dava açıldı
- -39 ton gazete ve dergi imha edildi
- —Hazine ve Merkez Bankası verilerine göre dış borcumuz (1980 - 1991 arası); 15,7 milyar dolardan, 50,4 milyar dolara çıktı ve sıkı yönetim ancak;
- http://blog.milliyet.com.tr/12-eylul-u-yasini-buyutup-assak-mi--/Blog/?BlogNo=202704
- http://blog.milliyet.com.tr/askeri-ve-sivil-darbelere-hayir-icin-hayir/Blog/?BlogNo=263631
Teknopolitikalar platformu
evesbere@gmail.com
0506 609 00 32
Yorumlar
Yorum Gönder